Overzicht van baten en lasten

Bezuinigingspakket

In de kadernota 2021-2024, die door de gemeenteraad is vastgesteld op 16 juni 2020, zijn diverse onzekerheden geschetst. Enkel de autonome ontwikkelingen zorgden voor een verslechtering van het perspectief met bijna € 2 miljoen. Ondanks de in de kadernota gemelde oplossingsrichtingen is het nodig gebleken om opnieuw te bezuinigen. De gemeenteraad heeft het college hiervoor kaders meegegeven bij het vaststellen van de kadernota:

1. Het bezuinigingspakket bedraagt minimaal € 1,5 miljoen structureel.
2. Er wordt geen gebruik gemaakt van de kaasschaafmethode.
3. Alle bezuinigingsvoorstellen zijn bespreekbaar, mits inhoudelijk onderbouwd.
4. Als aandachtspunten is meegegeven om:
   - Naar bezuinigingsmogelijkheden te zoeken binnen het sociaal domein, waarbij door verdere transformatie gekeken moet worden of de toename van de uitgaven kan worden teruggedraaid.
   - Waar mogelijk cultuur en sport te ontzien.
   - Het coalitieakkoord verder uit te faseren en investeringen op de lange baan zetten.
   - De lokale belastingen niet of zo min mogelijk verhogen.
5. Het pakket mag niet leiden tot generieke lastenverzwaring voor onze inwoners.

De bezuinigingsvoorstellen zijn in zes verschillende sporen uitgewerkt:

1. Bouwen, bouwen, bouwen
2. Inzetten op transformatie sociaal domein
3. Investeren in slimmer beheer van de stad en de voorzieningen
4. Verhogen van de inkomsten
5. Innoveren in de bedrijfsvoering en dienstverlening
6. Kerntakendiscussie

Per spoor worden de volgende bezuinigingen voorgesteld:

Spoor 1 Bouwen, bouwen, bouwen
Er is een groot woningtekort in Nederland en door nieuwe woningen toe te voegen bieden we ruimte aan doorstroming, nieuwe inwoners (gewenste doelgroepen) voor Maassluis en ontstaat er meer draagkracht voor onze voorzieningen en het onderhoud van de stad. Bovendien draagt investeren in de bouwopgave bij tot economisch herstel van de Coronacrisis. Gekeken zal worden hoe we de woningbouwproductie verder kunnen versnellen en vergroten. Waar dat kan en wat daar voor nodig is.

Aangepaste woningbouwprognose en verhogen planvoorraad
Om inzicht te krijgen in de extra kosten en opbrengsten is het huidige woningbouwprogramma geactualiseerd. Daarnaast is onderzocht of er mogelijkheden zijn om huidige projecten te versnellen en nieuwe locaties te ontwikkelen. Uit deze inventarisatie is gebleken dat de woningbouw op verschillende locaties versneld of verdicht kan worden. De nieuwe woningbouwprognose komt er als volgt uit te zien, Voorzichtigheidshalve wordt ervan uitgegaan dat 50% van de versnelling/uitbreiding daadwerkelijk in 2023 gerealiseerd zal worden.

Ten opzichte van de reeds in de kadernota ingeboekte opbrengsten leidt dit tot een nadeel voor de jaren 2020 tot en met 2022. Belangrijkste oorzaak hiervan is dat het gerealiseerde aantal woningen in 2019 en de planning voor 2020 achterblijven ten opzichte van de eerder geraamde 175 woningen per jaar. Door de versnellingen en toevoegen van de bouw van woningen op nieuwe locaties neemt de netto opbrengst voor de jaren 2023 en 2024 neemt daarentegen toe.

Het versnellen, verdichten en ontwikkelen van nieuwe locaties leidt tot extra investeringen. Voor de ontwikkeling van de vier nieuwe locaties wordt eveneens rekening gehouden met een incidenteel budget van € 200.000 in 2021 en 2022.

Spoor 2 Transformatie sociaal domein
Er wordt vol ingezet op de transformatie in het sociaal domein met de focus op de herijking Jeugdhulp en Wmo in samenwerking met Vlaardingen en Schiedam. De transformatie binnen het Sociaal Domein geven we vorm door nog meer integraal te gaan werken. We stemmen werkprocessen, die zijn ingericht vanuit afzonderlijke wetgeving binnen het sociaal domein, goed op elkaar af.  Daarbij blijven we investeren in het voorveld en de wijkaanpak en zetten we subsidies beter en effectiever in.

Transformatie jeugd
In mei 2019 is in MVS-verband gestart met een verkenning of we de Jeugdhulp op een andere manier zouden kunnen organiseren. Op basis van het richtinggevend advies ‘Herijking Jeugdhulp’ is begin 2020 besloten om een MVS-Jeugdmodel te ontwerpen. Eind september 2020 wordt het Koersdocument waarin het MVS-Jeugdmodel wordt beschreven en de randvoorwaarden zijn uitgewerkt, ter besluitvorming voorgelegd aan de colleges. Ter onderbouwing van de financiële effecten van het nieuwe model wordt een businesscase opgesteld. Vooralsnog gaan we ervan uit dat het mogelijk is om bovenop de al ingeboekte taakstellingen en de verwachte hogere uitgaven dan begroot nog € 50.000 extra te besparen vanaf 2024.

Wmo: beperken regiotaxi
De ombuiging kan worden gerealiseerd door bij de verlenging van het contract het serviceniveau aan te passen (aanvraagtijd rit, beperken afstand, beperken uren, beperken aantal ritten). Daarnaast wordt op de iets langere termijn (2-3 jaar) ingezet op trainingen om inwoners vaker zelfstandig te laten reizen. De versterking van de vrijwilligersvervoerdienst binnen Maassluis (LOAV), het opzetten van een vervoersloket MVS en mobiliteitsplan/ doelgroepenvervoer zijn andere maatregelen waarmee de kosten kunnen worden gereduceerd. Het streven is om in 2024 een besparing te realiseren van € 250.000. Naast het invullen van de nieuwe taakstelling kan daarmee ook een deel van de eerder ingeboekte taakstelling besparing worden gerealiseerd.

Participatie
In het participatiedomein kunnen de volgende bezuinigingen worden gerealiseerd:

1. De extra impuls armoedebeleid, die nog niet structureel is ingezet, in te trekken (€ 75.000).
2. De extra impuls OV-minima in te trekken en dit vraagstuk inhoudelijk mee te nemen in het bredere mobiliteitsplan dat opgesteld wordt (€ 50.000).
3. De korting op de Rotterdampas te versoberen (€ 25.000).
4. Het budget werkervaringsplaatsen af te ramen door een onderschrijding op inhuur (€ 12.000).  
5. De raming van de ontvangen huur van de Industrieweg te verhogen (€ 13.000).

Basisbanen (loonkostensubsidie)
Stroomopwaarts heeft een voorstel opgesteld voor de invoering van basisbanen. Invoering van dit voorstel kan een besparing opleveren van € 200.000. Randvoorwaarde is wel dat de cliënten op de basisbanen meegeteld kunnen blijven worden voor de BUIG/loonkostensubsidie. Daarnaast is het belangrijk om met Stroomopwaarts af te spreken dat de begeleiding gefinancierd wordt vanuit de al beschikbare budgetten in de begroting van Stroomopwaarts. Het is goed om te beseffen dat bedrijven een deel van de kosten (€ 12.000 per fte) moeten betalen. Uitgaande van 50 banen zou het dan een voordeel opleveren van € 200.000.

Spoor 3 Investeren in slimmer beheer stad en voorzieningen
Er is onderzocht hoe op het onderhoud en beheer van de stad kan worden bespaard door duurzaam te investeren. Door het maken van praktische en voordelige keuzes bij de investeringen in de binnensportaccommodaties, zoals renovatie of versobering nieuwbouw, kan (op termijn) worden bespaard.

Onderhoudsbudget wegen verlagen
Dit bedrag wordt in mindering gebracht op het budget vanwege:

• De extra impuls wegen waarbij een aantal wegen opnieuw is aangelegd; deze vergen hierdoor de komende jaren minder onderhoud.
• Door voor de overige wegen waar mogelijk het onderhoud kritisch te beschouwen.

Parkeerknelpuntenbudget verlagen
Het structurele budget voor de aanpak van parkeerproblematiek wordt afgeraamd. De kostprijs van een extra parkeerplaats door lokale herinrichting van de buitenruimte is relatief kostbaar. Voor het beschikbare budget konden daardoor slechts zeer beperkte maatregelen worden genomen. Bij herinrichtingsplannen wordt vanzelfsprekend nog steeds ingespeeld op parkeerproblemen, waarbij in overleg met bewoners gezocht wordt naar een pakket van maatregelen.

Schoolzwemmen afbouwen
Vanuit de ombuigingsoperatie is het voorstel ontwikkeld om het schoolzwemmen af te schaffen. Omdat het schooljaar al is begonnen is er een afbouw regeling ingepast. Bezuinigd wordt op de kosten van het schoolzwemmen en het schoolzwemvervoer. Rekening wordt gehouden dat het zwembad in subsidie gecompenseerd dient te worden voor wegvallende inkomsten waar geen activiteiten voor in de plaats kunnen komen.

Sportaccommodaties
Aanvullend op de inkomstenverhoging die met de begroting 2020 is opgenomen voor de binnen- en buitensportaccommodaties, zien wij tevens mogelijkheden om, door een combinatie van inkomsten verhogen en kosten verder te verlagen, een ruimteschepper op de binnen- en buitensport te kunnen realiseren met hetzelfde bedrag als in 2020.  

Budget veilige routes verlagen
Dit betreft het budget voor woon- school- en sportroutes. Op basis van een inventarisatie ten tijde van het opstellen van het laatste beheerplan wegen, is gebleken dat er vanuit de basisscholen geen directe aanleiding is om een bepaalde route aan te pakken. Bij herinrichtingsplannen wordt vanzelfsprekend nog steeds ingespeeld op de veiligheid bij de bereikbaarheid van woonwijken, scholen en sportcomplexen. Mochten zich knelpunten voor doen, kan vanuit het reguliere budget voor groot onderhoud en renovatie van wegen ook budget worden vrijgemaakt via de jaarlijkse uitvoeringsprogramma's.

Spoor 4 Verhogen van de inkomsten
Het meerjarenperspectief kan worden verbeterd, niet alleen door te zoeken naar besparingen op de uitgaven, maar we hebben tevens gezocht naar mogelijkheden om de inkomsten te verhogen. De kosten van de voorzieningen in Maassluis moeten dáár landen waar het gebruik plaatsvindt.

Inkomsten bedrijfsafval verhogen
Ook in 2021 continueren we de inzet om bedrijfsmatig met bedrijfsafval om te gaan. Bedrijven die van de diensten van de gemeente gebruik willen maken, dienen hiervoor kostendekkende tarieven te betalen. De verwachting is dat hiermee de lasten voor de inwoners afnemen, doordat de kosten volledig ten laste van de vervuiler komen.

Spoor 5 Innoveren bedrijfsvoering en dienstverlening
De Corona-crisis geeft nieuw inzicht in mogelijkheden en effectiviteit van thuis- en digitaal werken. Het biedt mogelijkheden om de dienstverlening richting onze inwoners en bedrijven meer ingrijpend te digitaliseren en ons vastgoed anders te benutten.

Stadhuis 1 dag in de week sluiten
Tijdens de Coronacrisis is gebleken dat het goed mogelijk is om medewerkers thuis te laten werken. Thuiswerken resulteert in een lagere bezettingsgraad van de werkplekken op het gemeentehuis. Voorgesteld wordt daarom om het stadhuis 1 hele dag per werkweek te sluiten en het gebruik van het stadhuis te concentreren op de overige vier werkdagen. Dit resulteert naar verwachting in een bezuiniging van rond € 125.000 structureel omdat op deze dag de benodigde facilitaire bezetting, schoonmaak- en andere diensten en nutsvoorzieningen wegvallen. Het jaar 2021 zal worden gebruikt om de bezuiniging verder uit te werken, zodat deze met ingang van 2022 wordt gerealiseerd.

Beperken opleidingsbudget
In de begroting van Maassluis staat op dit moment een bedrag geraamd van ruim drie ton euro voor opleidingen. Voorgesteld wordt om hier € 80.000 op te bezuinigen. Het te bezuinigen bedrag kan worden gevonden door de nadruk vooral te gaan leggen op organisatiebrede opleidingstrajecten, noodzakelijke vakopleidingen en minder op specifieke opleidingen, seminars en cursussen voor individuele medewerkers.
Deze bezuiniging kan reeds met ingang van 2021 worden gerealiseerd en heeft op korte termijn geen/ nauwelijks impact op burgers, bedrijven en maatschappelijke organisaties. De bezuiniging maakt de gemeente als werkgever wellicht minder aantrekkelijk voor medewerkers.

Minder inhuurbudget
In de begroting zit verspreid in meerdere programma's een (relatief beperkt) bedrag geraamd voor inhuur derden. Dit bedrag wordt met € 50.000 verlaagd. Op realisatiebasis zijn de kosten voor inhuur over het algemeen hoger. Dit komt doordat er gedurende het jaar vacature gelden worden ingezet voor (tijdelijke) inhuur zodat de taken op het gebied van deze vacante formatieplaatsen kunnen worden voortgezet.

Spoor 6 Kerntakendiscussie
Al eerder zijn besparingen op de bedrijfsvoering (in het algemeen) ingezet. Verdere verbeteringen op de efficiency op basis van deze 'kaasschaafmethode' worden niet haalbaar geacht. Er kan wel worden onderzocht of de bestaande werkzaamheden (deels) kunnen worden stopgezet, waardoor middelen worden vrijgespeeld. Daarbij wordt nadrukkelijke gekeken naar het onderscheid tussen wettelijke en niet-wettelijke taken. Vanuit dit spoor zijn geen bezuinigingsvoorstellen overgenomen in deze begroting.

Totaaloverzicht bezuinigingen
Om een sluitende begroting te kunnen presenteren is het noodzakelijk om voor het tweede achtereenvolgende jaar bezuinigingen door te voeren. Nog niet alle vastgestelde maatregelen zijn geëffectueerd. Onderstaand overzicht geeft inzicht alle nog te effectueren maatregelen.

Hieronder volgt een toelichting op de voortgang van de reeds eerder ingeboekte bezuinigingen.

• Verdere digitalisering publieksdienstverlening - Het proces van verdere digitalisering van de dienstverlening (producten) loopt; ook voor 2021 is het streven meerdere producten te digitaliseren.
• Invoeren toeristenbelasting- De verordening wordt in september 2020 aan de gemeenteraad voorgelegd en zal na actieve communicatie met de belanghebbenden worden ingevoerd.
• Aankoop onderwijspanden - De gemeente huurt een tweetal onderwijspanden, waarvan de eigenaar de vraagprijs heeft afgegeven. De haalbaarheid van de aankopen is in onderzoek. Deze is onder meer afhankelijk van de staat van de panden.
• Verhogen huur binnen- en buitensportaccommodaties - Deze maatregel moet nog worden uitgewerkt.
• Ontmantelen of overdragen kleine dierenhoeken - Een plan voor de ontmanteling/overdracht is onder handen.
• Bouwdorp Oost beëindigen - Een plan voor de beëindiging is onder handen.
• Taakstelling jeugd - Zowel in de begroting 2020 als in de begroting 2021 zijn voorstellen opgenomen om de kosten voor jeugdhulp beheersbaar te houden. Ook binnen de begroting van de GRJR zijn nog taakstellingen opgenomen. De totale taakstelling op jeugdhulp moeten worden ingevuld door de invoering van het MVS Jeugdmodel. Binnenkort wordt de businesscase met de uitgewerkte financiële effecten ter besluitvorming voorgelegd.

• Taakstelling Wmo - Het beperken van het gebruik van huishoudelijke hulp is het belangrijkste speerpunt in het reduceren van de kosten van de Wmo. Daarnaast verwachten we effect van de volgende maatregelen: striktere toegang uitgaande van zelfredzaamheid en op basis van noodzaak en vraag, het herzien van de algemene voorziening bij een nieuwe aanbesteding en zodra het wettelijk mogelijk is de huishoudelijke hulp onderbrengen bij het armoedebeleid.

De opbrengst is op dit moment nog lastig financieel te vertalen, maar de ambitie is om de gehele openstaande taakstelling te realiseren. Als het wettelijk kader voor die tijd wordt aangepast, is dit zeker realistisch. Als dit niet gebeurt, wordt het lastiger en zijn we meer afhankelijk van het begrip van onze inwoners.

• Huisvesting duurzaamheidscentrum - De gemeente is voornemens het duurzaamheidscentrum in het stadhuis onder te brengen en daarmee de huurkosten uit te sparen. Hiertoe is een plan onderhanden.
• Verhogen duurzaamheid gemeentelijke gebouwen - In de afgelopen periode is geïnvesteerd in verschillende gemeentelijke gebouwen om de isolatie te verbeteren.
• Taakstelling overhead - Deze taakstelling is nog niet ingevuld.
• Gemeentelijke leges - Deze taakstelling is onderhanden.
• Verhogen effectiviteit subsidies - Zie toelichting taakstelling jeugd.
• Verhogen efficiëntie bedrijfsvoering - In 2020 is gestart met de automatisering van het inkoopproces waarvan niet alleen de bedrijfsvoering maar ook de rechtmatigheid profiteert. Naast de ondersteuning van het proces wordt ook aan een sluitende contractregistratie gewerkt.
• Verwachte inkomst AU jeugd - In de begroting volgen we de lijn van de provincie door vanaf 2022 de maximaal toegestane stelpost voor jeugd op te nemen van € 535.000. Wij gaan ervan uit dat het Rijk de incidentele bijdrage 2019 tot en met 2021 continueert. Inmiddels is de maatregel met 1 jaar verlengd tot en met 2022.